Mitos ve logos sözcüklerinin birleşiminden meydana gelen mitoloji, insanlığın var oluşundan itibaren günümüze kadar gelebilen söylentileri inceleyen bir alandır. Mitos, ‘söylenen ya da duyulan söz’, logos ise birçok farklı felsefi anlamı barındırmakla birlikte genel olarak ‘akılla kavrama’ yani ‘bilim’ anlamına gelmektedir. Mitolojik öyküler bize mühim bilimsel bilgiler sunmaz fakat mitlerin doğduğu dönemlerdeki toplumların inanışlarına, hayat tarzlarına, kısaca yapılarına ışık tutar. İnsanlığın ruhani yapısına dair bu kadar önemli bilgiler taşıyan bu mitolojik öyküler, uzunca yıllar bir insan ürünü olan sanatın da en önemli konularıydı. Özellikle modern sanata kadar olan süreçte resim sanatı, mitoloji ve dinin kuşatması altındaydı. Son zamanlarda artık bu kadar popüler olmasa da sinema arşivinde mitolojik konuları işleyen birçok film mevcut. Özellikle dünyanın büyük bir kesiminin hakim olduğu Yunan, Roma, Mısır ve Nors mitolojilerine dair içerikleriyle bilinen 15 filmin bir derlemesine bu listeden ulaşabilirsiniz.
1. O Brother, Where Art Thou? (2000)
İlyada ile birlikte Homeros’un en ünlü iki destanından biri olan Odysseia‘yı Coen kardeşlerin oldukça eğlenceli ve özgün yorumuyla izlemek ister misiniz?
1930’ların Güney Amerika’sında geçen hikayede Everett Ulysses McGill ve iki arkadaşı tutuklu oldukları bölgeden kaçar ve gizli bir hazinenin peşine düşerler. Fakat peşlerinden gelen bir kanun adamıyla birlikte üç haydut bambaşka olaylara tanık olacaktır. Film; George Clooney, John Turturro, Tim Blake Nelson ve John Goodman gibi isimleri kadrosunda bulunduruyor.
2. Clash of the Titans (2010)
Zeus, Perseus, Hades, Andromeda, Athena, Apollo, Ares, Artemis ve çok daha fazlası… Tamam bu film modern bir başyapıt olmayabilir fakat mitolojiye ilgi duyanları tatmin edecektir. Ayrıca Sam Worthington, Liam Neeson, Ralph Fiennes, Jason Flemyng ve Mads Mikkelsen gibi isimleri bir arada görmek için de izlenilebilir. 1981 yapımı orijinal filmin remake’i olan 2010 çıkışlı filmde, Zeus’un oğlu olan yarı tanrı Perseus, dünyayı kurtarmak için Hades’le mücadele etmektedir.
3. 300 (2006)
Sparta kralı I. Leonidas’ın sadece 300 asker ile Pers kralı Xerxes’in büyük ordusuna karşı olan Termopylae Muharebesi’ni konu alıyor. Yönetmen koltuğunda Wonder Woman, Watchmen, ve Justice League gibi süper kahraman filmleriyle ünlü Zack Snyder; oyuncu kadrosunda ise Gerard Butler, Lena Headey, Michael Fassbender ve Rodrigo Santoro gibi isimler yer alıyor. Fakat film İlber Ortaylı da dahil olmak üzere birçok tarihçi tarafından Persleri vahşi, barbar ve cani; Yunanları ise asil ve cesur olarak göstermesi sebebiyle İran’a karşı bir propoganda olarak nitelendirilerek sert eleştirilere maruz bırakılmıştır.
4. The Killing of a Sacred Deer (2017)
Yorgos Lanthimos imzalı bu filmin konusunun mitolojik bir öyküyü temsil ettiği aslında çok bilinen bir gerçek değil. Yunan kralı Agamemnon, Truva’ya doğru yola çıktığında gemilerinin hareket etmesi için rüzgara ihtiyaç duyar. Bunun üzerine Agamemnon, Av Tanrıçası Artemis‘in rüzgarları serbest bırakması için kızı Iphigenia‘yı kurban vermek ister. Artemis kızın yerine dişi bir geyiği kurban eder, rüzgarları serbest bırakır ve Truva Savaşı kazanılır. Fakat Agamemnon’un kızlarını öldürmeye teşebbüs etmesine öfkelenen Clytemnestra eşini öldürerek intikam alır. Filmin ismi ve olay örgüsü ele alındığında bu hikayenin orta sınıf bir aileye uyarlanmış olduğu anlaşılmaktadır.
5. Troy (2004)
Yukarıda bahsedilen Truva Savaşı’nın kendisini konu alan epik film Troy, beyaz perdeye Homeros‘un İlyada destanından uyarlanmıştır. Truva prensi Paris (Orlando Bloom) ve Sparta kraliçesi Helen (Diane Kruger) arasındaki aşk bu iki ülkeyi savaşa sürüklemiştir. Efsanevi savaşçı Aşil olarak bildiğimiz Achilles, (Brad Pitt) bu savaşın kilit noktası olacaktır.
6. Wonder Woman (2017)
Amazonlar, Yunan mitolojisinde sadece kadın savaşçılardan oluşan bir ulus olarak bilinmektedir. Ares ise Zeus ve Hera‘nın oğlu olan Savaş Tanrısı’dır. Ares’in kızlarından biri Amazon kraliçesi Hippolyte‘dir. Diana (Wonder Woman) karakteri de kraliçe Hippolyte’nin kızı olarak yazılmış bir Amazon savaşçısıdır. Diana, dünya savaşına engel olmak için Ares’i bulup öldürmek istemektedir.
7. Thor (2011)
Marvel Sinematik Evreni’nin en güçlü savaşçılarından Thor, sadece bir çizgi roman karakteri değildir. İskandinav mitolojisinde Asgard, tanrıların meskenidir. Asgard’ın yöneticisi Odin‘in ise Yunan mitolojisindeki Zeus’un karşılığı olduğu söylenilebilir. Şimşek Tanrısı Thor, Odin’in oğludur ve Odin’den sonra evrendeki en güçlü tanrıdır. Loki ise filmde Thor’un üvey kardeşi olmasına rağmen aslında mitolojide Odin’in kan kardeşidir. Filmde de gördüğümüz, 9 diyarın tamamını görebilen gözlere sahip Heimdall karakteri, Asgard’ın koruyucusudur.
8. Pan’s Labyrinth (2006)
Yunan mitolojisinde Pan; kırların, çobanların tanrısı ve su perilerinin yoldaşıdır. Roma mitolojisinde Pan’ın karşılığı Faunus‘tur. Pan aynı zamanda cinsellik, doğurganlık ve bahar mevsimiyle de ilişkili pastoral bir tanrı olduğu için kulağa hoş gelse de Pan’ın vücudu yarı insan yarı keçi formunda olduğu için oldukça korkutucu bir figürdür. Hatta kırlarda Pan’a aniden rastlayan insanları korkutup kaçırdığı için ‘panik’ sözcüğünün kökeni işte bu ilginç tanrı Pan’dır. Pan’s Labyrinth filmi de İspanya’daki savaşın vahşetinden kaçarak hayal gücündeki fantastik dünyaya sığınan Ofelia’nın hikayesini anlatıyor. Ofelia, Pan ile tanışır ve Pan ona 3 tane hayati görev verir.
9. Black Orpheus (1959)
Orfe (Orpheus) “ışığıyla şifa veren” anlamına gelen bir sözcük. Gerçekten yaşadığı tartışmalı olan Orfe’nin Pisagor ve Platon‘dan da önce Antik Yunan’a bilgeliği getiren kişi olduğu rivayet edilmekte. Film, Yunan mitolojisinde yer alan Orpheus ve Eurydice efsanesinin Rio de Janeiro’daki bir uyarlamasıdır. Orfe’nin siyahi oluşu o zamanlara göre alışılmadık bir durum olduğu için Black Orpheus filmine devrimci bir özellik katmaktadır. Film, Yabancı Dilde En İyi Film dalında Oscar ödülü, Golden Globes’ta Altın Küre ödülü ve Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye ödülünü kazanmıştır.
10. The Mummy (1999)
Evet, Antik Yunan mitolojisi oldukça popüler fakat Antik Mısır mitolojisini de es geçmemek lazım. 2000’li yıllarda televizyonda tekrar tekrar verilen Mumya filmini izlemeyenimiz yoktur. Filmdeki Imhotep karakterinde, Antik Mısır’da yaşamış gerçek birinden esinlenilmiştir. Imhotep, çağının en büyük dehalarından kabul edilen bir hekim ve bir mimardır. Hatta Hipokrat‘tan yüzyıllar önce Imhotep’in modern tıbbı kullandığı bilinmektedir.
11. Prometheus (2012)
Filmde bahsedildiği üzere orijinal Prometheus, Yunan mitolojisinden bir karakterdir. Prometheus bir Titan’dır. Zeus ve diğer tanrılara duyduğu kin üzerine insanoğluna tanrıların ateşini vererek insanlığın akıbetini değiştirmiş ve insanları tanrılar için tehlikeli hale getirmiştir. Prometheus bu ihaneti için Zeus tarafından Kafkas Dağı’na zincirlenmiştir. Her gün bir kartal Prometheus’un karaciğerini yemekte ve gün sonunda karaciğeri yeniden oluşmaktadır.
Yönetmen Ridley Scott, filmin adını bu karakterden esinlenerek koymuştur. Çünkü Prometheus, tanrıları kandıran bir karakterdir.
12. My Fair Lady (1964)
Yunan mitolojisinde heykeltıraş Pygmalion, kendi yonttuğu fil dişinden bir kadın heykele çaresizce aşık olur. Heykeltıraşın bu haline acıyan Afrodit, heykele can verir.
Film, beyaz perdeye Bernard Shaw‘ın bu mitolojik öyküden esinlenerek kaleme aldığı Pygmalion isimli tiyatro oyunundan uyarlanmıştır. Baş rolünde kariyerinin zirvesindeki Audrey Hepburn‘ün yer aldığı film, 8 dalda Oscar ödülüne layık görüldü.
13. Immortals (2011)
Neredeyse tüm Yunan tanrılarını kadrosunda birleştirmiş bir film. En güçlü Yunan tanrıları ve insanlar, Kral Hyperion önderliğindeki Titanlara karşı savaş vermekte. Filmdeki en özel tanrılardan biri olan Poseidon rolünde daha önce de vampir ve Tarzan gibi mitolojik karakterleri canlandırmış aktör Kellan Lutz var. Poseidon, Zeus’un kardeşi, denizlerin tanrısı ve aynı zamanda 12 Olimposlu’dan biridir. Roma mitolojisindeki karşılığı ise Neptün’dür.
14. Oedipus the King (1968)
Son yılların en ünlü mitolojik karakteri, Sigmund Freud‘un dilinden düşürmediği Kral Oedipus olsa gerek. Freud, erkek çocukların annelerine duyduğu aşk ve babalarına olan öfkelerini betimlediği kompleksin adını bu mitolojik karakterden esinlenerek koymuştur. Çünkü Kral Oedipus da babasını öldürerek annesiyle evlenmiş bir karakterdir. Film, savaş öncesi İtalya’sında açılır ve bir çiftin oğulları olur. Babanın oğlunu kıskanmasıyla sahne Antik Yunan’a geçiş yapar ve Oedipus’un trajedisini izleriz. Oyuncular arasında belki önceden bilmeden tanıyamayacağınız haliyle Orson Welles de yer alıyor.
15. Hercules (2014)
100 kişiye Herkül rolüne en çok kim yakışır diye sorsak en popüler cevap muhtemelen Dwayne ‘The Rock’ Johnson olurdu. Zira kendisi modern zamanın Herkül’ü unvanını sonuna kadar hak ediyor. Roma mitolojisindeki Herkül’ün karşılığı, Yunan mitolojisinde Herakles‘tir. Herkül, Zeus‘un yarı tanrı oğludur. Bu film elbette bir başyapıt değil fakat hem mitolojik bir yarı tanrıya sahip olmasıyla hem de Dwayne Johnson hatrına bu listede yer almaya değer.
